اتصالات جوشی و دنده ای چیست؟ انتخاب اتصالات لوله بر اساس نوع سیال که در داخل آن وجود دارد، شامل آب، گاز، نفت و … صورت می گیرد. اتصالات دارای انواع مختلفی هستند که از پرکاربرد ترین آن ها، اتصالات جوشی و دنده ای می باشد. اتصالات جوشی، دسته ای از اتصالات می باشند که به اتصالات مجاور خود جوشکاری می گردند، در حالی که اتصالات دنده ای، دارای رزوه هستند و به یکدیگر متصل می گردند. در ادامه این مقاله از پترو صنعت کاوه، قصد داریم به جزئیات بیشتری از اتصالات جوشی و دنده ای بپردازیم.
از اتصالات لوله در زمینه های مختلفی در صنعت و برای انتقالی سیالاتی شامل آب، گاز، میعانات نفتی، روغن و دیگر سیالات استفاده می شود.
گاهی لوله های خطوط انتقال سیالات در هر مسیر، نیاز به گرفتن انشعاب و تغییر جهت برای عبور از گوشه و کنار و یا عبور از جداره ها دارند. برای ایجاد تغییر فرم و جهت دهی به مسیر سیال، از انواع مختلفی از اتصالات از جمله اتصالات جوشی و دنده ای استفاده می گردد.
وابسته به نوع اتصال لوله به اتصالات و همینطور نحوه اتصال قطعات به یکدیگر، از دو نوع اتصالات، شامل موارد زیر در سیستم لوله کشی استفاده می گردد.
در ادامه قصد داریم پیرامون اتصالات جوشی و دنده ای، توضیحاتی را ارائه دهیم.
از قدیمی ترین انواع اتصالات، اتصالات رزوه ای یا اتصالات دنده ای هستند. فارغ از اینکه از چه متریال و چه نوع پایپ یا لوله ای برای انتقال سیالات استفاده می شود و فارغ از جنس مواد تشکیل دهنده، اتصالات دنده ای و یا رزوه ای، به اتصالاتی گفته می شود که در یک سر آن ها، رزوه نر و در سر دیگر رزوه ماده وجود دارد.
این دو رزوه با استفاده از عایق هایی شامل تفلون، سرب مذاب، رزین ها و دیگر مواد خاص آب بندی به یکدیگر متصل می گردند. انتخاب نوع پرکننده میان دنده ها، وابسته به اینکه نوع سیال و نوع لوله چیست، با یکدیگر متفاوت می باشد.
انواع خاصی از اتصالات دنده ای نیز وجود دارند که معروف به npt هستند و امکان آب بندی آن ها بدون استفاده از پرکننده هایی شامل تفلون و یا چسب وجود دارد.
این گونه دنده ها، در اتصالات دنده ای، به گونه ای طراحی شده اند که دنده نر و ماده، فضای خالی یکدیگر را پوشش می دهند. به طوری که با فشار فلز به فلز، اتصال آب بندی می گردد.
از اتصالات دنده ای برای لوله هایی با قطر اسمی 2 اینچ و کمتر استفاده می گردد. ضمن اینکه این دسته از اتصالات برای استفاده در جاهای کم هزینه و غیرحساس شامل لوله کشی آب خانه های مسکونی، سیستم های اطفاء حریق، سیستم خنک کننده صنایع و … کارایی دارد.
برای ساخت اتصالات دنده ای از چدن معمولی، چدن نشکن، آلیاژ های برنج و برنز، آلیاژ های برنجی و برنزی کوبیده شده (فورج) و کربن استیل و استنلس استیل استفاده می گردد.
در این قسمت از بررسی اتصالات جوشی و دنده ای، قصد داریم به مزیت های اتصالات دنده ای بپردازیم.
اتصالات دنده ای، در کنار مزیت های بسیاری که دارند، دارای برخی معایب شامل موارد زیر نیز می باشند:
از اتصالات دنده ای سیاه، در صنعت آب و فاضلاب استفاده می گردد. این دسته از اتصالات به دو شیوه گالوانیزه سرد و گرم ساخته می شوند. اتصالات دنده ای سیاه، دارای انواع مختلفی شامل بوشن ها (روپیچ، توپیچ، ساده)، مغزی، تبدیل، سه راه قائم، سه راه 45 درجه، سه راه تبدیل، چهار راهی و مهره ماسوره هستند.
سطح داخلی این دسته از اتصالات جوشی و دنده ای، صاف است و شرایطی را برای عبور راحت سیالات با فشار کم فراهم می کند. از متریال بی ضرری برای ساخت این اتصالات رزوه ای استفاده می شود که برای انتقال آب شرب مناسب است.
اتصالاتی که دارای مقاومت بالایی هستند و به دلیل اینکه از عناصری شامل روی، فسفر، سیلیکون و … تولید شده اند، نسبت به شرایط سخت نیز مقاومت بالایی دارند. از اتصالات دنده ای سیاه، به صورت گسترده ای برای انتقال سیالاتی شامل آب، گاز، بخار، هوا و … استفاده می گردد.
اتصالات دنده ای پلی اتیلن، دسته ای از اتصالات هستند که از آن ها در خطوط لوله و لوله کشی فلزی شامل فولادی و گالوانیزه استفاده می گردد. این دسته از اتصالات، به عنوان انواع اتصالات فلزی و گالوانیزه مورد استفاده قرار می گیرند و هیچ گونه تاثیر منفی بر روی آب شرب ندارند. ضمن اینکه سطح داخلی آن ها بسیار صاف است و کم ترین اثر افت فشار را بر روی آب می گذارند و میزان رشد جلبک در داخل آن ها، در حداقل ترین حالت ممکن است.
از ویژگی های اتصالات دنده ای پلی اتیلن، موارد زیر است :
در ادامه این مقاله از اتصالات جوشی و دنده ای، قصد داریم به جزئیات نوع دیگری از اتصالات دنده ای شامل اتصالات گالوانیزه بپردازیم.
این دسته از اتصالات به دلیل داشتن یک لایه روی، در برابر خوردگی بسیار مقاوم هستند. لایه ای که مانع تشکیل رسوب املاح معدنی در داخل لوله و اتصالات می گردد.
بنابراین با استفاده از اتصالات دنده ای گالوانیزه، می توان از مسدود شدن خط لوله ناشی از رسوب مواد معدنی جلوگیری کرد.
این دسته از اتصالات دنده ای نیز در برابر خوردگی مقاومت بسیار بالایی دارند. از اتصالات دنده ای گالوانیزه برای لوله های گالوانیزه استفاده می شود. چراکه برای استفاده از این نوع اتصالات، باید تا جای ممکن، جنس لوله و اتصال یکسان باشد.
از مهم ترین انواع اتصالات دنده ای گالوانیز می توان به بوشن گازی دنده ای، پیچ و واشر، فلنج و رینگ، مهره ماسوره گازی دنده ای و … اشاره کرد.
در ادامه بررسی اتصالات جوشی و دنده ای، باید اشاره کنیم که اتصالات گالوانیزه دنده ای، در سایزهای مختلف بین 5 تا 20 سانتی متر و با توجه به نیاز کاربر، قابل ساخت می باشند.
ضمن اینکه به دلیل برخورداری از ساختار متالوژیکی خاصی که دارند، از دوام و پوشش بسیار بالا و خوبی برخوردار هستند. این دسته از اتصالات در برابر ضربات مکانیکی و صدمات محیطی نیز مقاومت خوبی دارند.
ضمن اینکه می توان به چشم معمولی نیز آن ها را بررسی کرد و سالم بودن و یا نبودن آن ها را تشخیص داد. این نوع از اتصالات دنده ای، وابسته به شرایط آب و هوایی خاصی نیستند و در صنایع گوناگون کارایی دارند.
از اتصالات دنده ای گالوانیزه در کنار لوله های گالوانیزه، جهت تامین آب منازل، ساختمان های تجاری و .. استفاده می شود. این اتصالات معمولا در خطوط انتقال زیر زمینی کارایی ندارند و در صورت استفاده نیز بایستی که به همراه یک پوشش و عایق مورد استفاده قرار بگیرند.
در بررسی اتصالات جوشی و دنده ای، حال قصد داریم اتصالات جوشی و انواع آن را مورد بررسی قرار دهیم. همانگونه که از نام اتصالات جوشی مشخص است، این دسته از اتصالات با جوش به لوله و یا دیگر اتصالات مجاور خود متصل می گردند. نوع جوش وابسته به متریال اتصالات، لوله و یا پایپینگ جوشی می باشد.
در ادامه پیرامون مهم ترین انواع اتصالات جوشی توضیحاتی را آورده ایم.
اتصالات و لوله های پلی اتیلن در اثر ذوب کردن محل تماس به یکدیگر جوش می خورند. به این صورت که یک صفحه داغ که حاوی المنت است، میان دو سطح تماس قرار می گیرد تا لبه های کار را ذوب کند. سپس صفحه المنت بیرون کشیده می شود و دو قطعه به یکدیگر جوش می خورند.
در جوشکاری پلی اتیلن، کاتالیزور یا ماده واسط جهت جوشکاری نیاز نیست و عملا در اثر ذوب کردن لبه کار و فشار دادن دو لبه بر روی یکدیگر، مواد ذوب می شوند و با یکدیگر ترکیب شده و یکپارچه می گردند.
در اتصالات پلی اتیلن ، بایستی که به زمان جوشکاری و میزان حرارت لبه های کار توجه گردد. اختصاص زمان کوتاه و یا زمانی بیش از حد مورد نیاز، منجر به تاثیر منفی بر روی جوش این دسته از اتصالات می شود.
در نظر داشته باشید که کیفیت پلی اتیلن استاندارد و آنالیز مواد لوله پلی اتیلن و اتصالات پلی اتیلن، در اتصال این نوع جوش، تاثیر گذاری بالایی دارد.
• اتصالات پلی پروپیلن (p.p) – اتصالات جوشی و دنده ای
اتصالات پلی پروپیلن نیز مشابه با اتصالات پلی اتیلن می باشند. پلی پروپیلن از طریق ذوب کردن توسط المنت، به یکدیگر جوش می خورد.
پلی پروپیلن در دسته بندی لوله های ساختمانی، تحت عنوان لوله سبز و یا لوله سفید نیز شناخته می شود. بر خلاف تصور عموم، لوله های سفید آب رسانی در ساختمان، از جنس پلاستیک نیستند و پلی پروپیلن می باشند.
در اتصالات آبرسانی پلی پروپیلن، از المنت داغ کننده استفاده می کنند. اتصالات پلی پروپیلن دارای یک سر نر و یک سر ماه است. به همین دلیل المنت نیز دارای دو سر نر و ماده معکوس می باشد که داخل و خارج دو قطعه را گرم می کند. در اثر تماس دو سر با یکدیگر، تبدیل به یک قطعه یکپارچه می گردد.
در اتصالات پلی پروپیلن، علاوه بر اینکه میزان داغی قطعه بسیار مهم است، زمان جوش پلی اتیلن، کیفیت و آنالیز مواد نیز نقش مهمی در عملکرد این اتصالات خواهد داشت.
از مهم ترین تفاوت های اتصالات جوشی پلی پروپیلن و پلی اتیلن، میزان تماس سطوح است. در واقع به زبانی ساده تر، در جوش پلی اتیلن، لوله و اتصالات به صورت سر به سر به یکدیگر ملحق می شوند، در حالی که در اتصالات لوله پروپیلن، لوله و اتصالات به صورت نر و ماده وارد یکدیگر می شوند. سطح تماس بیشتر، منجر به بالاتر رفتن تحمل جوش می گردد.
• جوش نقره
در ادامه بررسی اتصالات جوشی و دنده ای، قصد بررسی جوش نقره را داریم. در جوشکاری نقره، از فلز نقره به عنوان واسطه ذوب شونده، در میان دو اتصال استفاده می شود. به همین دلیل این نوع جوشکاری تحت عنوان جوشکاری اکسی استیلن نیز شناخته می شود.
جوشکاری اکسی، روشی قدیمی و در عین حال بسیار پرکاربرد می باشد و به هر نوع احتراق ماده سوختنی که حاصل ترکیب با اکسیژن باشد، جوشکاری اکسی گاز می گویند. از شعله حاصل از سوختن در سر مشعل جهت ذوب کردن فلز پایه و الکترود یا سیم جوش استفاده می شود.
جوشکاری اکسی استیلن و یا جوشکاری اکسی گاز، دارای انواع پرکاربردی شامل لحیم کاری نرم، لحیم کاری سخت، برشکاری، جوشکاری نقره، جوشکاری طلا و جوش برنج می باشد.
در جوشکاری اکسی استیلن، از یک ماده با استفاده از حرارت، در محل اتصال استفاده می گردد. در اتصالات نقره، محل جوش تا دمای 750 الی 800 درجه سانتی گراد گرم می شود. سپس بعد از چند ثانیه، فلز نقره در محل قرار می گیرد و مشابه با یک چسب، دو قطعه را به یکدیگر متصل می کند. در نظر داشته باشید که نقره، دارای روندگی خوبی است و به محل شیارها نفوذ پیدا می کند.
لازم به ذکر است از جوش نقره معمولا برای اتصال گروه فلزات رنگی شامل مس و یا برنج استفاده می کنند.
از دیگر انواع اتصالات جوشی که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد، اتصالات چدنی و سربی هستند. در این نوع از اتصالات جوشی و دنده ای، اتصالات و قطعات لوله که همگی از جنس چدن هستند، با استفاده از سرب مذاب به یکدیگر متصل می شوند.
در اتصالات چدنی مورد استفاده در فاضلاب، فقط به ذوب کردن فلز واسط یعنی سرب بسنده می شود و نیازی به حرارت دیدن محل تماس دو اتصال و دو لوله نمی باشد.
در بسیاری از اتصالات جوشی، به حرارتی به عنوان واسط جوشکاری و همینطور یک کاتالیزور سرعت دهنده نیاز است. در نوع جدیدی از جوشکاری، از فلزات رنگین استفاده می شود که در آن ها نیازی به فلز واسطه نیست و اتصال میان دو قطعه با ذوب کردن لبه های کار با استفاده از اصطکاک صورت می گیرد.
بنابراین دو لوله در روبروی یکدیگر قرار می گیرند و در عین تماس و وارد کردن نیرو به یکدیگر، شروع به چرخش در خلاف جهت یکدیگر می کنند. ایجاد تماس لب به لب و با سرعت بسیار زیاد و ایجاد حرارت ناشی از اصطکاک میان دو قطعه، منجر به جوش خوردن آن ها می گردد.
اتصالات جوشی گاز، از دیگر اتصالات لوله در صنعت سیالات است. این نوع اتصال جوشی، به عنوان مطلوب ترین اتصالات فولادی گاز و یا اتصالات کربن استیل گاز شناخته می شوند.
اتصالات جوشی فولادی یا اتصالات کربن استیل، با نام اتصالات آهنی نیز شناخته می شوند. از آن ها در شبکه های انتقال سیالات و میعانات نفتی و گاز، در جهت تغییر جهت لوله کشی و یا انتقال لوله استفاده می گردد.
با توجه به اینکه این دسته از اتصالات جوشی و دنده ای، با انواع مختلفی از جوش به لوله های فولادی و یا اتصالات مجاور متصل می شوند، تحت عنوان اتصالات جوشی نیز شناخته می شوند.
در اتصالات جوشی به برق آمپر بالا و همینطور الکترود نیاز است. الکترودها با عبور دادن جریان آمپر بالا و همینطور با ولتاژ پایین، منجر به ذوب شدن دو لبه اتصالات یا لوله های جوشی می گردند.
الکترود خود متشکل از دو المان شامل مفتول و گل جوشکاری است. عملکرد گل جوشکاری به گونه ای است که منجر به تجمع حرارت ناشی از عبور جریان از مفتول در محل اتصال و جوش می گردد.
پس از عبور جریان از الکترود و ایجاد حرارت ناشی از ذوب الکترود، دو لبه کار در اتصالات ذوب می شوند و به یکدیگر متصل می گردند.
لازم به ذکر است که هر چه فشار سیال عبوری بالاتر باشد، به لوله ها و اتصالاتی با ضخامت بالاتر نیز نیاز است. بنابراین به دلیل نیاز به ضخامت بالاتر، به عمق جوش های بیشتر و جریان های آمپر بالاتر نیاز می باشد. در این روش، انتخاب الکترود وابسته به متریال لوله ها است.
همانطور که مطالعه کردید، اتصالات جوشی گاز، به عنوان مهم ترین و پرمصرف ترین اتصالات لوله در صنایع، مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه پیرامون دو گروه از انواع اتصالات جوشی گاز، توضیحاتی را آورده ایم.
اتصالات جوشی درزدار، دسته ای از اتصالات می باشند که در آن ها از لوله های درزدار استفاده شده است. منظور از اتصالات جوشی درزدار، وجود درز در مسیر عبور سیال نیست، بلکه این دسته از اتصالات، به گونه ای تولید شده اند که ورق های مختلف، به اندازه مورد نیاز برش خورده اند و سپس دو لبه لوله به یکدیگر جوش خورده است. به این دسته از لوله ها، درزجوش یا درزدار گفته می شود و به اتصالاتی که از این دسته از لوله ها تولید می گردند، اتصالات جوشی درزدار و یا درزجوش می گویند.
از اتصالات جوشی درزدار در لوله کشی گاز روکار، شبکه آبرسانی موتورخانه و فن کویل، شبکه آبرسانی کشاورزی و … استفاده می گردد. در صورتی که لوله کشی گاز به صورت روکار باشد، می توان از اتصالات درزدار استفاده نمود.
اتصالات جوشی مانیسمان، دسته ای از اتصالات جوشی می باشند که به صورت بدون درز و یا اصطلاحا مانیسمان تولید شده اند. این دسته از اتصالات معمولا از فولاد شمش تولید شده و به یکباره نورد می شوند.
با توجه به اینکه این دسته از اتصالات، فاقد درز در محل اتصال هستند، دارای تحمل فشار بالاتری نسبت به اتصالات لوله درز دار نیز می باشند. هر چه میزان ضخامت در اتصالات لوله بدون درز، بیشتر باشد، میزان تحمل فشار در آن نیز بالاتر خواهد بود.
اتصالات مانیسمان در رده های مختلفی تولید می شوند که هر یک متناسب با فشار گاز عبوری، دارای کاربرد مختلفی هستند. معمولا در سیستم لوله کشی خانگی، لوله کشی آتش نشانی، لوله کشی موتور خانه و … از دو گروه اتصالات جوشی مانیسمان رده 20 و اتصالات جوشی مانیسمان رده 40 استفاده می گردد.
تفاوت اتصالات درزدار و اتصالات مانیسمان، در این است که در اتصالات درزدار، درز جوش مشخص می باشد. همینطور از آن ها در سیستم لوله کشی گاز روکار استفاده می گردد. در حالی که اتصالات جوشی مانیسمان، فاقد درزجوش هستند و مقاومت بالاتری دارند، به همین دلیل در سیستم لوله کشی گاز توکار و لوله کشی آتش نشانی کارایی دارند. با توجه به فرآیند تولید پیچیده، اتصالات جوشی مانیسمان دارای قیمت بالاتری هستند.
در این صفحه از وبسایت پترو صنعت کاوه، اتصالات جوشی و دنده ای را بررسی کردیم و به انواع هر یک و کاربردهایی که دارند، پرداختیم. امیدواریم مطالعه آن برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در صورتی که در زمینه اتصالات جوشی و دنده ای، به راهنمایی نیاز دارید تا بتوانید اتصالات مورد نظر خود را برای کاربردی که در ذهن دارید ، خریداری نمایید، می توانید از کارشناسان پترو صنعت کاوه ، مشاوره دریافت کنید.
کارشناسان پترو صنعت کاوه یاریگر شما عزیزان در تهیه اتصالات مناسب برای کاربرد مورد نظرتان خواهند بود. از طریق راه های ارتباطی درج شده در انتهای مقاله، تماس بگیرید و مشاوره رایگان دریافت کنید.
وب سایت پترو صنعت دژکاوه به عنوان جامع ترین و تخصصی ترین وب سایت فروش لوله و اتصالات با ارائه اتصالات در برندهای مختلف همواره در عرصه خرید این تجهیزات به صنعت گران کمک کرده است .
خرید و فروش انواع لوله مانیسمان در فروشگاه اینترنتی پترو صنعت دژ کاوه ، برای مشاوره فنی و استعلام قیمت با کارشناسان مجموعه در ارتباط باشی
تماس با کارشناسان ما
ساسان شمس
امیرحسین شمس
امیر مسعود دباغی
حدیث باقری
مارال مرادی
مهدی نگین دار