به منظور کنترل جریان آب در لوله های ساختمانی، صنعتی و کشاورزی، از شیر قطع کن آب استفاده می شود که اهمیت بالایی دارد. به‌این‌منظور، انواع شیرهای قطع کن آب طراحی شده‌اند. شیر قطع کن آب در مدل های مکانیکی و الکترونیکی طراحی می شوند و دارای قابلیت های کنترل دستی و یا اتوماتیک هستند. در هر دو نوع، از مکانیزم قطع و وصل کامل جریان آب استفاده شده است. شیر قطع کن آب دارای مکانیزمی است که به صورت کاملا باز و یا کاملا بسته عمل می کند. با استفاده از این مکانیزم ها، می توان جریان آب را به طور کامل قطع و وصل کرد. این ویژگی ها باعث می‌شود که شیر قطع کن آب بتواند به طور کامل جریان آب در سیستم های تاسیسات را کنترل کند.
در این مقاله به معرفی شیر قطع کن آب که یکی از مهمترین اجزا شیر آلات صنعتی است همراه باشید همچنین درباره کاربرد، عملکرد، انواع و ویژگی های آن می پردازیم.
شیر قطع کن آب چیست؟
شیر قطع کن آب یک نوع شیر کنترل جریان است که برای قطع یا باز کردن جریان آب در خطوط تامین آب به کار می رود. این شیرها به طور عمده در تامین آب شهری، صنعتی، کشاورزی، ساختمانی و بسیاری از کاربردهای دیگر به کار می روند. این شیرها علاوه بر سرعت عملکرد بالا، به دلیل سادگی ساختار و کارآیی در مواردی که تعویض و نگهداری مهم است، انتخاب مناسبی هستند. شیر قطع کن آب در دستگاه تصفیه آب نیز استفاده شده است که در صورت خاموش بودن دستگاه تصفیه، جریان ورودی آب را قطع می کند.
انواع شیر قطع کن آب و عملکرد آن ها
شیر قطع کن مکانیکی:
شیر قطع کن مکانیکی که به آن چهار راهی هم گفته می شود، یک شیر قطع کننده جریان آب است که بدون جریان الکتریکی و با استفاده از یک دیافراگم کار می کند.
عملکرد شیر قطع کن مکانیکی: در صورتی که فشار آب در مخزن بیشتر از فشار آب ورودی باشد، دیافراگم به سمت داخل حرکت کرده و جریان آب را مسدود می کند. اما در صورت کاهش فشار داخلی، فشار آب ورودی از آن غلبه می کند و دیافراگم باز می شود تا جریان آب ادامه پیدا کند.
شیر قطع کن برقی:
شیر قطع کن برقی ، یک قطعه کنترل کننده است که برای کنترل جریان آب در دستگاه ها استفاده می شود. یکی از کاربرد های اصلی شیر قطع کن برقی ، در سیستم های تصفیه آب است. در این نوع سیستم ها، شیر قطع کن برقی به عنوان جایگزین شیر مکانیکی مورد استفاده قرار گرفته است. این شیرها با استفاده از سیستم‌های الکترونیکی و سنسورها، قادر به کنترل دقیق جریان آب هستند. همچنین، این شیرها با دقت بالا کار می کنند و هدررفت آب را به حداقل می رسانند. همچنین، نیاز به تعمیرات کمتری نسبت به شیرهای مکانیکی دارند.
عملکرد شیر قطع کن برقی: شیر قطع کن برقی، با استفاده از جریان الکتریکی و دیافراگم داخلی کار می کند. هنگامی که پمپ روشن می شود و جریان الکتریکی به سیم پیچ شیر برقی می رسد، دیافراگم باز می‌شود. در این حالت، شیر برقی باز است و جریان آب به داخل فیلتر برقرار می شود. هنگامی که فشار آب در مخزن و مجاری دستگاه به حد مشخصی می رسد، سنسور فشار بالا فعال می شود. با فعال شدن سنسور فشار بالا، پمپ خاموش شده و جریان الکتریکی قطع می شود. در نتیجه، دیافراگم نیز بسته و جریان آب متوقف می شود. به این ترتیب، شیر قطع کن آب برقی با روشن و خاموش کردن پمپ و بستن و باز شدن دیافراگم، کنترل جریان آب را انجام می دهد. این فرایند به منظور حفظ فشار مناسب و جلوگیری از بروز مشکلات ناشی از فشار زیاد در سیستم تصفیه آب استفاده می‌شود.
ساختار شیر قطع کن آب
در ادامه، به ساختار و اجزای شیر قطع کن آب می پردازیم.
- بدنه (Body): بدنه شیر قطع کن آب قسمتی است که دیسک درون آن قرار دارد. بدنه به طور عمده جریان آب را از داخل خط تامین آب به دیسک هدایت می کند.
- دیسک (Disc): این قطعه عمدتا بر روی مسیر جریان آب قرار دارد و با حرکت عمودی به خط مرکز جریان آب می آید و جریان را مسدود می کند. این دیسک معمولا به وسیله یک دسته یا اهرم متصل به آن حرکت می کند.
- محور و دسته (Stem and Handle): محور به دیسک وصل شده است و با حرکت دسته یا اهرم متصل به محور، به بالا یا به پایین حرکت می کند. این حرکت باعث باز یا بسته شدن شیر می شود.
- محفظه (Bonnet): محفظه به دلیل حمایت از محور و دسته و همچنین ایجاد محیطی برای حرکت آزاد محور، در بالای دسته نصب می شود.
- پیچانداز (Handwheel): در برخی از مدل ها، پیچاندازی برای حرکت دسته به کار می رود. این وسیله به‌عنوان ابزاری برای باز یا بسته کردن شیر به کار می رود.
کاربرد شیر قطع کن آب
شیر قطع کن آب به دلیل ساختار ساده ، در موارد متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زیر به تعدادی از کاربرد های اصلی شیر قطع کن آب اشاره کرده ایم.
- تامین آب شهری: در سیستم های تامین آب شهری، از شیر قطع کن آب برای قطع یا باز کردن جریان آب به منظور تعمیرات، نگهداری، تعویض تجهیزات یا در مواقع اضطراری استفاده می شود.
- صنایع کشاورزی: در کشاورزی، شیر قطع کن آب به منظور قطع و وصل کردن جریان آب در آبیاری، انتقال آب به محل های مختلف و مدیریت منابع آب استفاده می شوند.
- صنایع صنعتی: در صنایع مختلف از جمله صنعت های شیمیایی، پتروشیمی، معدنی، فلزی، تولید انرژی و غیره، شیرقطع کن آب برای قطع یا باز کردن جریان آب در فرآیند ها، تعمیرات و نگهداری از تجهیزات به کار می روند.
- ساختمان‌ها و تاسیسات: در ساختمان‌ها و تاسیسات مختلف از جمله هتل ها، بیمارستان ها، مدارس، ساختمان های تجاری و مسکونی، شیر قطع کن آب به‌عنوان جزئی از سیستم های تامین آب و تهویه مطبوع به کار می روند.
- اماکن عمومی: در اماکن عمومی مانند پارک ها، مجتمع های ورزشی، مراکز تفریحی و گردشگری، از شیر قطع کن آب به منظور کنترل دسترسی عمومی به جریان آب به کار می روند.
به طور کلی، شیر قطع کن آب در هر جا که نیاز به قطع یا باز کردن سریع جریان آب داشته باشیم و در مواقع اضطراری، تعمیرات و نگهداری ، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ویژگی ها و مزایای شیر قطع کن آب
- دقت بالا در کنترل جریان آب
- قابلیت قطع و وصل جریان آب به صورت سریع و دقیق
- کاهش هدررفت آب و افزایش بهره وری
- نصب و استفاده آسان
- قابلیت تحمل فشار بالا
- امکان کنترل مرکزی و اتوماسیون سیستم ها
- عمر طولانی و مفید
- مقاومت در برابر خوردگی و زدگی
- قابلیت اتصال به سیستم های کنترل هوشمند و شبکه های برقراری ارتباط
معایب شیر قطع کن آب
معمولا این مدل شیر ها معایبی ندارند، اما هر دستگاه مکانیکی نیز مشکلات و عیب هایی دارد.
کلام آخر
به طور کلی، شیر قطع کن آب به عنوان یک ابزار مناسب در قطع و وصل کردن و تنظیم جریان آب با دقت بالا، در صنایع مختلف نیز کاربرد دارد. در این مقاله سعی کردیم به صورت کامل این نوع شیر، مزایا و کاربرد و موارد استفاده از آن ها را شرح دهیم و شما را با انواع آن و عملکرد آن ها آشنا کنیم.
