بنزین چیست
بنزین یک سوخت مایع است که در موتورهای احتراق داخلی خودروها و برخی وسایل نقلیه استفاده می شود. درواقع بنزین یک نیاز ضروری برای روشن شدن و حرکت خودروها است. اصلی ترین ویژگی بنزین این است که بی رنگ است. برای تشخیص آسان تر و تمایز آن از سایر مایعات و محصولات نفتی، رنگ بنزین معمولا صورتی یا قهوه ای شده است. در ایران، در جایگاه ها انواع مختلفی از بنزین عرضه می شود که هر یک دارای اعداد اکتان و کیفیت متفاوتی هستند. در این مقاله، به بررسی مشخصات بنزین و عدد اکتان می پردازیم.
بررسی مشخصات بنزین
بنزین یک مایع سوختی است که عمدتا از نفت خام به دست می آید و در وسایل نقلیه موتوری مانند خودروها، موتورسیکلت ها و موتورهای جت احتراق می شود. مشخصات بنزین ممکن است در نقاط مختلف جهان متفاوت باشد، که در ادامه به بررسی مشخصات بنزین می پردازیم.
1. نوع: بنزین معمولا از نوع سوخت های مایع است و از نفت خام به دست می آید. درواقع سه نوع بنزین وجود دارد: بنزین معمولی، بنزین سوپر سرب دار، بنزین سوپر بدون سرب.
2. ترکیب شیمیایی: بنزین، ترکیبات هیدروکربنی ساده مانند هیدروژن و کربن دارد. ترکیب دقیق بنزین ممکن است بسته به نوع و منبع تولید متغیر باشد.
3. عدد اکتان: عدد اکتان یکی از مشخصات مهم بنزین است که نشان دهنده پایداری و عملکرد بنزین در موتورهای احتراق داخلی است. در ادامه بیشتر به توضیح عدد اکتان می پردازیم.
4. رنگ: بنزین معمولا بی رنگ است و در شرایط عادی نباید دارای رنگ باشد. این برای تشخیص نشت ها و کیفیت بالای بنزین اهمیت دارد.
5. چگالی: چگالی بنزین در دمای خاصی معمولا اندازه گیری می شود. مقدار دقیق چگالی به منظور تعیین حجم بنزین در وزن استفاده می شود.
| نوع بنزین | حداقل چگالی در دمای درجه 60 فارنهایت | حداکثر چگالی در دمای درجه 60 فارنهایت |
| معمولی | 0.7 | 0.75 |
| سوپر سرب دار | 0.72 | 0.77 |
| سوپر بدون سرب | 0.725 | 0.78 |
6. نقطه اشتعال: نقطه اشتعال بنزین نشان‌دهنده دمایی است که در آن بنزین به خود اشتعال می گیرد. نقطه اشتعال بنزین به عنوان یکی از ویژگی های ایمنی مهم مورد توجه قرار می گیرد.
7. اکتان های اکتانول: این گونه از بنزین شامل اتانول به عنوان مواد افزاینده انرژی است که ممکن است به مقدارهای مختلف به بنزین اضافه شود. این اکتان ها می توانند ایمنی و کارآیی موتور را بهبود بخشند.
8. مشخصات انتشار: مشخصات محیطی و انتشار بنزین نیز بسیار مهم هستند و در برخی مناطق بر اساس استانداردهای محیطی مشخص می شوند تا به کاهش آلودگی هوا کمک کنند.
9. میزان گوگرد: بنزین که از پالایشگاه تولید می شود، با وجود عبور از مراحل تصفیه و گوگرد گیری، همچنان حاوی مقدار کمی گوگرد است. حضور گوگرد در بنزین باعث ایجاد مشکلات متعددی می شود، از جمله:
- ایجاد خوردگی در باک، موتور و تجهیزات خودرو به دلیل تشکیل اسید سولفوریک.
- آلودگی محیط زیست به دلیل گازهای سمی که از اگزوز خودروها منتشر می شوند.
- کاهش عدد اکتان بنزین.
بنابراین، لازم است مقدار گوگرد در بنزین تا جای ممکن کاهش یابد.
عدد اکتان چیست
عدد اکتان (ON) یک معیار استاندارد برای اندازه گیری توانایی سوخت در مقابل ضربه زدن هنگام احتراق در سیلندر یک موتور احتراق داخلی است. درواقع اکتان به بالا بردن مقاومت سوخت به انفجار کمک می‌کند. عدد اکتان در شرایط استاندارد، با مقایسه شدت ضربه زدن سوخت در مخلوط دو سوخت مرجع، ایزو اکتان و هپتان، تعیین می شود. عدد اکتان درصد حجمی از ایزو اکتان در مخلوط ایزو اکتان-هپتان است که با سوخت مورد آزمایش در یک موتور مورد ارزیابی قرار می گیرد.
انواع بنزین بر اساس عدد اکتان
بنزین ها از نظر عدد اکتان به دو دسته تقسیم می شوند: بنزین معمولی و بنزین سوپر. بنزین معمولی دارای عدد اکتان بین ۸۴ تا ۹۲ است، در حالی که بنزین سوپر دارای عدد اکتان بین ۸۷ تا ۹۷ قرار می گیرد.
بنزین معمولی: بنزین معمولی یک نوع بنزین است که برای استفاده در خودرو ها و مصارف عمومی استفاده می شود. این نوع بنزین دارای عدد اکتان بین ۸۴ تا ۹۲ می باشد. عدد اکتان نشان دهنده میزان مقاومت بنزین در برابر سوختن ناگهانی است. بنزین معمولی برای خودروهایی که نیاز به عملکرد متوسط دارند و به عدم وجود اشکال در موتور و سیستم سوخت رسانی علاقه دارند، مناسب است. این نوع بنزین در اکثر جوامع و بازارهای خودرو استفاده می شود و از طریق پمپ های سوخت در جایگاه های خدماتی قابل تهیه و عرضه می باشد.
بنزین سوپر: بنزین سوپر نوعی بنزین است که اکتان عالی تری نسبت به بنزین معمولی دارد. این نوع بنزین برای خودروهایی با موتورهای پیشرانش قوی تر و نیاز به عملکرد بهتر و بازدهی بالا توصیه می شود. بنزین سوپر دارای عدد اکتان بین ۸۷ تا ۹۷ است. با افزایش عدد اکتان، مقاومت بنزین در برابر سوختن ناگهانی افزایش می یابد. استفاده از بنزین سوپر می تواند منجر به عملکرد بهتر موتور، افزایش قدرت و بهبود بازدهی سوخت رسانی شود. علاوه بر این، بنزین سوپر معمولا با قیمتی بیشتر نسبت به بنزین معمولی در بازار عرضه می شود و در برخی مناطق و کشورها به عنوان گزینه ای با کیفیت و عملکرد بالاتر در دسترس است.
تفاوت بنزین معمولی با بنزین سوپر
اولین ماده ای که به‌عنوان مکمل برای افزایش اعداد اکتان در بنزین استفاده می شد، یک ترکیب سربی بود. با ثابت شدن آلودگی های سرب، این ماده در سال های بعد به اتانول، متانول و تولوئن جایگزین شد. تاثیر آلاینده ها در مکمل های بنزین، یکی از عوامل اصلی تغییرات در ترکیب بنزین است. در حال حاضر، با استفاده از مکمل های فوق، اعداد اکتان بنزین سوپر افزایش می یابد. عدد اکتان حداقل برای بنزین سوپر 93 است و این عدد حدودا 6 واحد از عدد اکتان بنزین معمولی بیشتر است. از این رو، بنزین سوپر به طور قابل توجه ای مقاومت بیشتری در برابر احتراق دارد و به طور آرام تر سوخته می شود. این می تواند به عنوان تفاوت اصلی بین بنزین سوپر و بنزین معمولی در نظر گرفته شود. البته، فرآیند پالایش و تولید این دو نوع بنزین نیز تفاوت هایی دارد. تولید بنزین سوپر به دلیل داشتن ترکیبات اضافی نسبت به بنزین معمولی، مراحلی سخت تر، پرهزینه تر و زمان برتر دارد. به همین دلیل، قیمت بنزین سوپر بالا تر از بنزین معمولی در پمپ بنزین ها است.
تاثیر عدد اکتان بر کیفیت بنزین ها
عدد اکتان یا ON، یک معیار استاندارد برای عملکرد موتورها و بنزین است. هرچه عدد اکتان بیشتر باشد، سوخت قبل از سوختن می‌تواند فشار بیشتری را تحمل کند. به طور کلی، در موتورهای بنزینی با کارایی بالا و نسبت تراکم بالا، از سوخت هایی با درجه اکتان بالاتر استفاده می‌شود. در مقابل، سوخت هایی که درجه اکتان کمتری دارند برای موتورهای دیزلی ایده آل هستند. زیرا موتورهای دیزلی یا موتورهای احتراق فشاری، سوخت را فشرده نمی کنند، بلکه فقط هوا را فشرده می کنند و سپس سوخت را به داخل موتور تزریق می کنند. موتورهای بنزینی بر اساس احتراق مخلوط هوا و سوخت فشرده شده عمل می کنند. در این نوع موتورها، با استفاده از شمع های الکتریکی فعال شده، مخلوط سوخت و هوا در نزدیکی انتهای ضربه به طور همزمان روشن می‌شود. بنابراین، تراکم سوخت به اندازه زیاد برای موتورهای بنزینی بسیار مهم است. استفاده از بنزین با درجه اکتان پایین ممکن است باعث بروز مشکل ضربه موتور شود. ضربه موتور می تواند منجر به گرم شدن بیش از حد شمع ها، فرسایش سطح محفظه احتراق و عملکرد نامناسب و نامطلوب موتور شود. با تنظیم برخی از متغیرهای طراحی و عملکرد موتور مانند نسبت فشرده سازی و زمان اشتعال، می توان از وقوع این مشکل جلوگیری کرد. اما روش رایج تر برای پیشگیری از این وضعیت، استفاده از بنزین یا سوخت با درجه اکتان بالاتر است.
کلام آخر
بنزین، به عنوان یکی از مهم ترین و پرمصرف ترین محصولات نفتی، در صنعت نفت دارای اهمیت بسیاری است. این ماده با ارزش به عنوان سوخت اتومبیل ها و وسایل نقلیه مختلف استفاده می شود. کیفیت بنزین نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و پالایشگاه های تولید بنزین باید به طرز ویژه ای به کیفیت آن توجه کنند. در این مقاله به معرفی و بررسی مشخصات بنزین، عدد اکتان و تاثیر آن بر کیفیت بنزین ها پرداختیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه جایگاه های سوخت با پترو صنعت دژکاوه در تماس باشید.
