احداث جایگاه سوخت یکی از پرطرفدارترین کسب و کارها در صنعت خودرو و حمل و نقل شده است. با افزایش تعداد خودروها و بیشتر شدن جاده ها و فضا های شهری، نیاز به ایجاد جایگاه های سوخت جدید بسیار ضروری شده است. اما باید توجه داشت که شرایط احداث جایگاه سوخت با قوانین خاصی همراه است که قبل از سرمایه گذاری باید با آن ها آشنا باشید. جایگاه سوخت یک مکان تجاری است که برای ارائه خدمات به جمعیت بزرگی از مردم استفاده می شود. اما در این مکان تجاری، کالاهای بسیار خطرناکی مانند سوخت به فروش می رسد که ممکن است منجر به حوادث حریق و انفجار شود.
در هر جایگاه سوخت، روزانه هزاران لیتر سوخت و صد ها نفر با انواع خودروها در این مکان حاضر می شوند. با این حال، برای احداث جایگاه سوخت لازم است به شرایط و ضوابط مربوطه پایبند باشید و از تجهیزات ایمنی و استاندارد های مربوط به حفاظت از حریق، انفجار و محیط زیست رعایت کنید. همچنین، باید با قوانین مربوط به مجوزها، اجازه نامه‌ها و مقررات بیمه آشنا باشید تا به طور قانونی و ایمن جایگاه سوخت را بهره برداری کنید. در نتیجه رعایت شرایط احداث جایگاه سوخت بسیار مهم است.
جایگاه سوخت
جایگاه سوخت (یا پمپ بنزین) مکانی است که به منظور عرضه سوخت به خودروها ایجاد می شود. این جایگاه ها با نام های مختلفی در کشور ها و زبان های مختلف شناخته می شوند، مانند پمپ بنزین، پمپ گاز، ایستگاه گاز یا ایستگاه سرویس. بنزین عمدتا به عنوان محصول اصلی در جایگاه سوخت عرضه می شود، اما در طول زمان، سوخت های دیگری مانند نفت چراغ، سوخت دیزل، سی ان جی، هیدروژن فشرده، هیدروژن مایع، سوخت اتانول و انرژی برقی نیز به تدریج به طور متناسب با نیازها اضافه شده اند.
ساختار بیشتر جایگاه های سوخت به شکلی مشابه است و معمولا دارای یک مخزن زیرزمینی است که سوخت به دستگاه تحویل دهنده پمپ منتقل می شود. مخزن سوخت به وسیله کامیون‌های تامین سوخت پر می شود. همچنین، برخی جایگاه های سوخت برای خدمت رسانی به قایق های موتوری در بنادر احداث شده اند. به طور کلی، جایگاه سوخت یک مکان فیزیکی است که در آن سوخت و سایر محصولات مرتبط ارائه می شود. این مکان ها به رانندگان و مشتریان امکان می دهند تا سوخت خودروهایشان را تامین کنند و در برخی موارد، خدمات دیگری مانند شستشوی خودرو، تعمیرگاه و فروشگاه نیز در این جایگاه ها ارائه می شوند.
خدمات جایگاه سوخت
جایگاه سوخت علاوه بر عرضه سوخت و سرویس دهی به خودروها، مجموعه ای از خدمات دیگر را نیز به مشتریان ارائه می دهد. برخی از اصلی ترین خدمات جایگاه سوخت عبارتند از:
1. عرضه سوخت: جایگاه سوخت عمدتا برای عرضه انواع سوخت ها مانند بنزین، نفت چراغ، سوخت دیزل و سایر سوخت های مورد نیاز خودروها است. این خدمات شامل پر کردن مخزن سوخت خودرو توسط پمپ های سوخت در جایگاه می شود.
2. شستشوی خودرو: بسیاری از جایگاه های سوخت امکان شستشوی خارجی خودرو را فراهم می کنند. این خدمات شامل شستشوی بدنه خودرو، تمیزکردن شیشه ها و تمیزکردن داخلی خودرو است.
3. تعمیرات خودرو: برخی جایگاه های سوخت دارای کارگاه های تعمیر و نگهداری خودرو هستند. در این مکان ها می‌توانید خدماتی مانند تعمیرات مکانیکی ساده، تعمیرات برقی، تعویض روغن و فیلترها، تعمیرات لاستیک و سرویس های دیگر را دریافت کنید.
4. فروشگاه: بسیاری از جایگاه های سوخت دارای فروشگاه های کوچکی هستند که محصولات متنوعی مانند روغن موتور، فیلترها، لوازم جانبی خودرو، مواد ضد یخ، باتری و موارد دیگر را عرضه می کنند.
5. خدمات رفاهی: برخی جایگاه های سوخت امکانات رفاهی مانند رستوران، کافی‌شاپ، فروشگاه غذا، مینی مارکت و ترمینال بار را در اختیار مشتریان قرار می دهند. این خدمات برای مسافران طولانی مدت و رانندگانی که نیاز به استراحت دارند، بسیار مفید است.
6. خدمات بانکی: برخی جایگاه های سوخت خدمات بانکی مانند خودپرداز (ATM) و پرداخت الکترونیکی ارائه می‌دهند. این خدمات به مشتریان امکان دریافت نقدی، تسویه حساب و انجام تراکنش های مالی را می دهد.
زمین مناسب احداث جایگاه سوخت
یکی از شرایط احداث جایگاه سوخت، زمین مناسب است که در این بخش به نکات مهم درمورد زمین جایگاه سوخت می پردازیم.
– زمین پیشنهادی باید فاصله کافی از مراکز صنعتی و واحد های صنفی (مانند جوشکاری، کوره نانوایی و غیره) داشته باشد.
– حداقل یکی از خیابان ها باید دسترسی مستقیم به جایگاه سوخت را فراهم کند تا نفتکش بتواند برای مانور و ورود به جایگاه استفاده کند.
– زمین پیشنهادی نباید در حریم برق با فشار قوی، خطوط لوله انتقال گاز و یا خطوط راه آهن قرار داشته باشد.
– زمین پیشنهادی نباید در حریم رودخانه قرار گیرد.
– جایگاه سوخت نباید در محل تقاطع ها قرار داشته باشد.
الزامات حقوقی احداث جایگاه سوخت
جایگاه سوخت، به عنوان یک مکان تجاری حساس، نیازمند رعایت شرایط ایمنی، امنیتی و تامین نیازهای روزمره جمعیت در شرایط خاص و استراتژیک است. این مکان باید قادر باشد با توجه به توزیع هر نوع سوخت، در هر ساعت شبانه روز، به صورت ایمن تعداد زیادی خودرو را مدیریت کند. جایگاه سوخت باید شرایط کاملا امن را برای حضور تعداد زیادی خودرو فراهم کند. این شرایط به عبارت دیگر باید شامل اصول ایمنی و حفاظتی مناسب، تجهیزات ایمنی پیشرفته و استفاده از تکنولوژی‌های مناسب در جهت کاهش ریسک حوادث حریق و انفجار باشد.
همچنین، جایگاه سوخت باید دارای سیستم های مدیریت ترافیک و پارکینگ ایمن بوده تا ترتیب و انضباط لازم در حرکت خودروها حفظ شود. بنابراین احداث یک جایگاه سوخت ممکن است با مجموعه ای از الزامات حقوقی و مقررات مختلف همراه باشد. این الزامات معمولا توسط دولت و مراجع مربوطه تعیین می شوند تا ایمنی عمومی، محیط زیست، و اقتصاد را تضمین کنند. در ادامه، چند الزامات حقوقی اصلی برای احداث جایگاه سوخت را ذکر می کنیم:
1. مجوز ساخت و اجرا: یکی از شرایط احداث جایگاه سوخت مجوز های اولیه است. برای شروع احداث جایگاه سوخت، شما نیاز به درخواست و دریافت مجوزهای مربوطه از مراجع دولتی دارید. این مجوزها معمولا شامل مجوز ساخت، مجوز محیط زیست، و مجوز تجارت می شوند.
2. پایش محیط زیست: جایگاه های سوخت معمولا با مقررات محیط زیست باید سازگار باشند که شامل کنترل نشت های بنزین یا دیزل، مدیریت پسماند ها، و اقداماتی برای کاهش انتشارات زیستی مرتبط با عملیات جایگاه سوخت می شود. درواقع رعایت مقررات محیط زیس یکی از مهم ترین شرایط احداث جایگاه سوخت است.
3. اطلاعات امنیتی: به دلیل خطر انفجار و آتش سوزی، شما ممکن است ملزم به رعایت مقررات امنیتی خاصی باشید. این ممکن است شامل نصب دستگاه های اطفاء حریق، مواد اطفاء حریق، و سیستم های ایمنی باشد.
4. تجهیزات و استاندارد ها: تجهیزات جایگاه سوخت باید با استاندارد های ایمنی و کیفیت مشخصی سازگار باشند. این ممکن است شامل تجهیزات پمپ بنزین، مخزن ها، نازل ها و دستگاه های پرداخت باشد.
5. مدیریت ایمنی و تربیت کارکنان: شما باید برنامه های مدیریت ایمنی داشته باشید و کارکنان خود را در زمینه عملیات ایمن جایگاه سوخت آموزش دهید.
6. تعهدات قانونی در قرارداد ها: در قراردادها با تامین کنندگان و شرکت های خدمات مرتبط با جایگاه سوخت، تعهدات قانونی و مسئولیت های مشخصی باید درج شود.
مدارک مورد نیاز برای احداث جایگاه سوخت
برای اخذ مجوز احداث جایگاه سوخت باید مدارک و اطلاعات زیر را ارائه دهید:
1. درخواست مجوز: شما باید یک درخواست رسمی برای اخذ مجوز احداث جایگاه سوخت به مراجع مربوطه ارائه دهید. این درخواست شامل اطلاعات مربوط به مکان احداث جایگاه سوخت، نوع سوختی که قصد عرضه آن را دارید، و سایر جزئیات فنی و مدیریتی است.
2. مدارک شناسایی شخصی: شامل کپی شناسنامه یا کارت ملی برای افراد حقیقی و کپی تاسیسات و مجوزهای حقوقی برای افراد حقوقی.
3. مستندات مالکیت و حقوقیت: شما باید مدارکی که اثبات مالکیت یا اجاره زمین برای احداث جایگاه سوخت را انجام می دهند ارائه دهید. این مستندات معمولا شامل سند مالکیت یا قرارداد اجاره می باشند.
4. برنامه طراحی و مهندسی: باید یک برنامه طراحی و مهندسی جامع برای جایگاه سوخت ارائه دهید که شامل نقشه ها، نقشه های برق و مکانیکی، تجهیزات مورد استفاده و سایر جزئیات فنی است.
5. مطالبات محیط زیست: برای اخذ مجوز احداث جایگاه سوخت، باید مطابق با مقررات محیط زیست مربوطه عمل کنید. این شامل ارائه گزارش ها و تعهدات مربوط به کنترل آلودگی و مدیریت پسماند ها است.
6. اطلاعات امنیتی: برای افزایش ایمنی در جایگاه سوخت، ممکن است بخواهند شما به تامین اقدامات امنیتی مشخصی مانند دستگاه های اطفاء حریق، دوربین های مداربسته، و سیستم های امنیتی دیگر بپردازید.
7. تاییدیه ها و گواهینامه ها: ممکن است تاییدیه ها و گواهینامه های خاصی را در مورد تجهیزات مانند پمپ ها و مخزن ها ارائه دهید.
8. برنامه مدیریت ایمنی: باید یک برنامه مدیریت ایمنی دقیق برای جایگاه سوخت ارائه دهید که شامل سیاست ها و رویه های ایمنی، آموزش کارکنان و برنامه های اضطراری باشد.
9. پلان مالی و اقتصادی: باید اطلاعات مالی و پلان اقتصادی مرتبط با عملیات جایگاه سوخت را ارائه دهید تا مشخص شود که پروژه اقتصادی قابل اجرا است.
موارد بالا جزئی از شرایط احداث جایگاه سوخت هستند که باید انجام شوند.
مراحل صدور مجوز احداث جایگاه سوخت
در این بخش از مقاله به مراحل صدور مجوز احداث جایگاه سوخت می پردازیم.
– مراجعه به معاونت بازرگانی بخش فراورده های نفتی منطقه و ارائه درخواست و مدارک مورد نیاز.
– بررسی و تایید اولیه مدارک و اسناد توسط معاونت بازرگانی.
– بازدید از زمین پیشنهادی توسط کارشناس فنی و ایمنی اداره بازرگانی شرکت فراورده های نفتی.
– استعلام و تهیه مدارک حقوقی زمین از شهرداری.
– طراحی و تهیه نقشه های اجرایی جایگاه سوخت تحت نظارت مهندسین مشاور و تایید سازمان نظام مهندسی.
– بررسی نهایی نقشه ها و تایید نهایی مهندس و ایمنی منطقه.
– صدور مجوز احداث جایگاه سوخت به نام متقاضی (حقیقی یا حقوقی) با اعتبار ۶ ماه.
– آغاز فرآیند ساخت و احداث پروژه در مدت اعتبار مجوز.
استاندارد های ایمنی و محیط زیستی برای احداث جایگاه سوخت
برای احداث جایگاه سوخت، باید استاندارد ها و ضوابط ایمنی و محیط زیستی را رعایت کرد. در زیر چندین استاندارد و مقررات کلیدی را برای شما آورده ایم.
- استاندارد ایمنی آتش نشانی: برای حفظ ایمنی در صورت بروز حریق، باید استاندارد های آتش‌نشانی مانند استاندارد NFPA (National Fire Protection Association) را رعایت کنید. این شامل نصب و نگهداری تجهیزات اطفاء حریق، آتش نشانی و اعلام حریق می باشد.
- استاندارد های حفاظت از محیط زیست: برای محافظت از محیط زیست، باید قوانین و استاندارد های مربوط به مدیریت پسماند ها، کنترل آلاینده ها، محافظت از آب و خاک و غیره را رعایت کنید. به عنوان مثال، استاندارد ISO 14001 مربوط به سیستم مدیریت محیط زیست می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
- استاندارد های ایمنی عمومی: این شامل استاندارد های مربوط به ایمنی عمومی در محیط کار و ایمنی تجهیزات مانند استاندارد OHSAS 18001 (کنترل بیماری ها و ایمنی شغلی) و استانداردهای ANSI می باشد.
- استاندارد های برقی: برای سیستم های الکتریکی و برقی جایگاه سوخت، استاندارد های مربوط به نصب و نگهداری تجهیزات برقی مانند استاندارد NEC (National Electrical Code) می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
شرایط احداث جایگاه سوخت در ایران، شامل یک سری استاندارد ها و ضوابط مربوط به ایمنی و محیط زیست هستند که باید رعایت کنید. در زیر به چند استاندارد و مقرره مهم می پردازیم.
1. استاندارد ایمنی ساختمان ها و تجهیزات پمپ بنزین (استاندارد 2006 انتشارات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران)
2. استاندارد ایمنی جایگاه های سوخت و روانکاری (استاندارد 8500 انتشارات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران)
3. استاندارد مدیریت ایمنی و حفاظت از زندگی در جایگاه های سوخت (استاندارد 8591 انتشارات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران)
4. ضوابط حفاظت از محیط زیست در جایگاه‌های سوخت (مصوبه شماره 4/18/3275 سازمان حفاظت محیط زیست)
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم به معرفی جایگاه سوخت و خدمات آن، شرایط احداث جایگاه سوخت، زمین مناسب و مراحل قانونی و همچنین استاندارد های مربوط به احداث جایگاه سوخت بپردازیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر حتما با کارشناسان پترو صنعت دژکاوه ارتباط برقرار کنید.
