شیر فلکه کشویی، یکی از شیرآلات کشویی برنجی است که در محاسبات صنعتی، ساختمانی و سیستم های لوله کشی استفاده قرار می گیرد. این شیر آلات کشویی با داشتن مکانیزم دنده ای، برای اتصال و قطع جریان آب در انشعاب ها و خطوط لوله استفاده می شود. علاوه بر این، شیر فلکه کشویی جزئی از تجهیزات و لوازم مورد نیاز در موتورخانه‌ها نیز می باشد. استفاده از شیر فلکه کشویی در محیط های صنعتی و ساختمانی بسیار گسترده است و در موارد مختلفی از جمله تامین آب، تنظیم جریان، قطع و وصل خطوط و تعمیرات استفاده می شود. این نوع از شیرآلات صنعتی با طراحی های متنوع و با استفاده از جنس های مختلف، برای تامین نیازهای متفاوت تولید می‌شوند.
شیر فلکه کشویی چیست؟
شیر فلکه کشویی از جمله شیرهایی است که برای قطع و وصل جریان استفاده می شود. در واقع این شیرها به طور عمده برای قطع کامل جریان آب در خطوط لوله طراحی شده‌اند و به آن ها شیرهای دروازه‌ای نیز گفته می شود. شیر فلکه کشویی در سیستم های لوله کشی به عنوان شیرهای جداکننده استفاده می شوند و نباید به عنوان شیرهای کنترلی یا تنظیمی استفاده شوند. به عبارت دیگر، شیرهای فلکه کشویی برای تنظیم یا کنترل فشار جریان مناسب نیستند. طراحی آن ها صرفا برای انجام عملیات باز و بسته کردن است. با انتخاب نوع مناسب و استفاده بهینه از شیر فلکه کشویی، می توانید از فواید و قابلیت های آن بهره ببرید. در این مقاله، به معرفی شیر فلکه کشویی، کاربرد ها، عملکرد و مزایای آن می پردازیم.
عملکرد شیر فلکه کشویی
عملکرد شیر فلکه کشویی بسیار ساده است. وقتی دروازه شیر از مسیر جریان جدا شود، شیر باز شده و هنگامی که دروازه به موقعیت اصلی خود بازگردانده شود، شیر دروازه بسته می شود. این حرکت دروازه به وسیله چرخش دستی به وجود می آید. چرخ دستی محور شیر را می چرخاند و مکانیزم داخلی آن باعث حرکت عمودی شیر می شود. از آنجایی که چرخ دستی بیش از یک دور کامل چرخانده می شود تا شیر را به طور کامل باز یا بسته کند، به آن شیرهای چند دوره نیز گفته می شود. این نامگذاری به دلیل نیاز به چرخش بیشتر از یک بار است.
در نتیجه، عملکرد شیر فلکه کشویی به سادگی دیسک و محور کشویی آن بستگی دارد. با دوران یک طرفه دیسک در یک زاویه ۹۰ درجه (یا ۱۸۰ درجه در برخی موارد)، جریان آب مسدود می شود یا باز می شود. این نوع شیر به دلیل ساختار کشویی خود، قابلیت انجام عملیات سریع و موثر را دارد، به ویژه در مواردی که نیاز به بسته شدن یا باز شدن سریع جریان آب داریم، مانند مواقع اضطراری یا کاربردهای صنعتی.
ساختار شیر فلکه کشویی
ساختار شیر فلکه کشویی به طور عمده از چند قسمت اصلی تشکیل شده است. در ادامه، به ساختار اصلی شیر فلکه کشویی و اجزای آن اشاره کرده ایم.
- بدنه (Body): بدنه شیر فلکه کشویی از جنس مقاوم به فشار و خوردگی است و شامل قسمتی است که می‌توان جریان مایع یا گاز را از طریق آن عبور داد.
- دیسک (Disk): دیسک به شکل دایره ای یا مستطیل درون بدنه قرار دارد و به وسیله محور کشویی به بدنه متصل می شود. دیسک می تواند به دور محور خود چرخش کند تا جریان را باز یا بسته کند.
- محور (Stem): محور کشویی به شکل میله ای درون دیسک قرار دارد و از یک طرف به مکانیزم دستگاه یا سیستم کنترل متصل می شود.
- نشیمنگاه (Seat): نشیمنگاه معمولا از جنس فلز ساخته می شود.
- پیچ ها و اتصالات: اتصالاتی مانند پیچ ها و مهره ها برای تثبیت دیسک بر روی محور کشویی و به بدنه شیر استفاده می شوند.
این ساختار اصلی شیر فلکه کشویی است، اما باید توجه داشت که طراحی و ساختار دقیق آن ممکن است بسته به کاربرد ها و تولید‌کنندگان مختلف، متفاوت باشد.
کاربرد شیر فلکه کشویی
شیر فلکه کشویی به دلیل ویژگی های خاصی که دارد، در صنایع مختلفی استفاده می شود. برخی از کاربرد های اصلی شیر فلکه کشویی عبارتند از:
- صنایع پالایشگاهی و نفت: این شیرها عملکرد سریع در قطع و وصل جریان سیالات دارند و در فرآیندهای پالایش نفت، تقطیر، تصفیه و ذخیره سازی به کار می روند.
- صنایع آب و فاضلاب: در تصفیه آب و فاضلاب، شیر فلکه کشویی به عنوان یک وسیله برای قطع و وصل آب، نیز استفاده می شود.
- صنعت های شیمیایی و پتروشیمی: شیر فلکه کشویی به منظور مسدود یا باز کردن سریع و دقیق در خطوط انتقال مایعات در این صنایع مورد استفاده قرار می گیرد.
در کل شیر فلکه کشویی برای قطع یا وصل کردن کامل جریان سیالات در صنعت های مختلف از جمله صنایع غذایی و دارویی، صنعت کشتی سازی و غیره استفاده می شود.
ویژگی ها و مزایای شیر فلکه کشویی
شیر فلکه کشویی، یک نوع شیر مکانیکی است که ویژگی هایی دارد. در ادامه به ویژگی ها و مزایای اصلی شیر فلکه کشویی اشاره کرده ایم.
- عملکرد سریع: یکی از ویژگی های مهم شیر فلکه کشویی، قابلیت عملکرد سریع آن است. با دوران دیسک به صورت یک طرفه در زمان کم، می‌توان جریان را به سرعت مسدود یا باز کرد.
- مصرف انرژی پایین: به دلیل عملکرد سریع شیر فلکه کشویی، مصرف انرژی نسبت به برخی انواع دیگر از شیرها کمتر است.
- مقاومت به سایش: این نوع شیر به دلیل عدم تماس مستقیم دیسک با بدنه شیر، مقاومت به سایش بالایی دارد که منجر به عمر طولانی تر، و کم تر نیاز به تعویض می شود.
- بسته شدن اتوماتیک در صورت قطع برق: در برخی مدل ها، می توان سیستم های خودکاری را به شیر فلکه کشویی اضافه کرد تا در صورت قطع برق، شیر به صورت اتوماتیک بسته شود.
- نیاز کم به فضای جانبی: شیر فلکه کشویی به دلیل ساختار کشویی، نیاز به فضای جانبی کمتری دارد و برای نصب در محیط های محدود مناسب است.
- افت فشار پایین: در این نوع شیر، افت فشار در طول آن بسیار کم است و به همین خاطر در جایی که سیال درون لوله های طولانی جاری می شود، در سر راه لوله ها از شیر فلکه کشویی استفاده می شود.
- قابلیت استفاده در شرایط اضطراری: به دلیل عملکرد سریع، شیر فلکه کشویی در شرایط اضطراری می تواند جریان را به سرعت قطع کند و از وقوع خطرات جلوگیری کند.
- مناسب برای مواد مختلف: این نوع شیر به طور عمومی برای جریان‌های مختلف مایع یا گاز، از جمله آب، هوا، روغن و مواد شیمیایی مناسب است.
با اینکه شیر فلکه کشویی دارای مزایای فراوانی است، باید توجه داشت که در برخی موارد ممکن است نیاز به فضای بیشتری برای نصب داشته باشد و در برخی شرایط خاص، از نظر طراحی و مشخصات فنی، انتخاب شیرهای دیگر نیز ممکن است.
معایب شیر فلکه کشویی
- شیر فلکه کشویی مناسب کنترل جریان نمی باشد.
- هنگامی که بخشی از شیر فلکه کشویی باز می شود، نویز و لرزش ایجاد می کند.
3. باز و بسته کردن شیر فلکه کشویی کمی آهسته است.
انواع شیر فلکه کشویی
- شیر فلکه کشویی چدنی: این نوع شیر به دو دسته زبانه لاستیکی و زبانه فلزی تقسیم می شود.
- شیر فلکه کشویی برنجی
- شیر فلکه کشویی فلزی: این نوع شیر به دلیل ساختار فلزی، در برابر فشار و دمای بالا مقاوم تر است.
کلام آخر
به طور کلی، شیر فلکه کشویی به عنوان یک ابزار مناسب در قطع و وصل کردن جریان با سرعت و دقت بالا، در صنایع مختلف نیز کاربرد دارد. در این مقاله سعی کردیم به صورت کامل این نوع شیر و مزایا و معایب و موارد استفاده از آن ها را شرح دهیم و شما را با انواع آن آشنا کنیم. برای مطالعه مطالب بیشتر حتما از پترو صنعت دژکاوه دیدن فرمایید
